Νότια της Κρίσης...*

Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του αρχιτέκτονα είναι η σχεσιακή του υπόσταση. Διαχρονικά εξυπηρετεί ως ενδιάμεσος ανάμεσα στο χρήστη και το χωρικό αντικείμενο. Η ταμπέλα του εξυπηρετούμενου, δέχεται πολλές ερμηνείες και αντίστοιχα προσαρμόζεται, σαν άλλη μήτρα ο χαρακτήρας του σχεδιασμού. Η μεγαλύτερη δυστυχία του αρχιτέκτονα είναι η υψηλή ελαστικότητα της εξυπηρετητικής του ταυτότητας. Ανεξαρτήτως προθέσεων, ο αρχιτέκτων μπορεί και ντύνεται το ρόλο του Μεσσία με την ίδια ευκολία και καλοπιστία που λειτουργεί ως εκτελεστής ενός καταρρέοντος καπιταλιστικού συστήματος το οποίο χρησιμοποιεί την εξουσία της γης για να “ξεπλύνει” αόρατα κεφάλαια.
Ενίοτε οι δύο ρόλοι συμπλέκονται και διαπλέκονται.

Σε μια εποχή πολυεπίπεδης κρίσης, και ενώ οι θετικές επιστήμες ασθενούν μαζί με την ηθική τους, οι κοινωνικές φυτοζωούν σε σταθερή τροχιά. Η θεωρητική πλευρά της αρχιτεκτονικής χρησιμοποιεί ως άλλοθι δόσεις αστικής κοινωνιολογίας και ανθρωπολογίας, βρίσκει εναλλακτικές αναγνώσεις της πόλης σε μη-επιστημονικά εγχειρίδια, αλλάζει ύφος κλίνοντας προς την λογοτεχνία, επανέρχεται στα θέματα της σχολής του Σικάγο. Περιθωριακές ομάδες, όπως άστεγοι και πόρνες βρίσκονται ξανά στο προσκήνιο. Ο χρυσός Λέοντας της τελευταίας Αρχιτεκτονικής Μπιενάλε δόθηκε στo Μπαχρέιν-με την υποστήριξη του Ρεμ Κούλχας, για τις ταπεινές κατασκευές των ψαράδων του.

Είναι η φτώχεια η νέα μόδα; Περνάμε στην εποχή του περιθωρίου; Ίσως. Υπό την προϋπόθεση πάντα το περιθώριο να ορίζεται ώστε να εξυπηρετεί την κεντρικότητα που το δημιούργησε. Μέχρι τότε ο αρχιτέκτονας δεν έχει να ανησυχεί για τίποτε. Στα καλοσχεδιασμένα του ρεντερς επικρατεί η νεκρική ησυχία της καθαγιασμενης συνείδησης. Βρισκόμαστε μπροστά στο κύκνειο άσμα της μεγαρχιτεκτονικής που προσπαθεί να διασωθεί εκμεταλλευόμενη τα περιθώρια που γέννησε. Όσο ανοίγει ο αρχιτέκτων τον φράχτη του καλλιεργημένου αστοκτήματος, τόσο τα παράσιτα που ο ίδιος εκτόπισε θα γεννούν αντιδραστικά μια νέα, εσώστρεφη και συντηρητική πελατεία. Εν τω μεταξύ η οικονομική και οικοδομική κρίση του επιτρέπουν να επιδοθεί σε κατεδαφίσεις μικρής και μεγάλης κλίμακας [το να γκρεμίσεις αποδείχθηκε τελευταία πιο συμφέρον από το να συντηρείς] που θα προσφέρουν ανάμεσα σε άλλα, ένα νεο πεδίο αρχιτεκτονικής δράσης.

Με αυτούς τους σχεδιασμούς που προηγούνται χρόνια των ευρωπαϊκών κρίσεων ομολόγων, είναι αμφίβολο εάν μπορούμε να πιστεύουμε ακόμη στο αισιόδοξο μήνυμα πνευματικής συσπείρωσης που θα μπορούσαν θεωρητικά να επιφέρουν οι πρόσφατες δεινές εξελίξεις. Δυστυχώς χρειάζεται να αντιμετωπίζεται πιο κριτικά από ποτέ, τόσο ο θύτης, όσο και το θύμα, τόσο ο δημιουργός όσο και ο χρήστης και στο μικρόκοσμο μας τόσο ο δάσκαλος όσο ο μαθητής. Πολλές φορές η καταστροφική απόκλιση γεννάται από μικρές παραβλέψεις, αθώες γενικεύσεις, ήπιες παραδοχές. Και αν το μικρό λάθος δεν μπορεί να χρεωθεί σε κανέναν ως πρόθεση, η μακροπρόθεσμη παρακμή χρεώνεται στις πλάτες όλων μας και ιδιαιτέρως των αρχιτεκτόνων ως άβουλων πιονιών μιας εκτεταμένης πνευματικής χειραγώγησης.

*για τον τίτλο σας παραπέμπουμε στο 4:03